Historia

Chęć utrzymania i poszerzenia polskiego stanu posiadania w rolnictwie, przemyśle, handlu i rzemiośle spowodowała utworzenie w dniu 22 czerwca 1868 roku Spółki Pożyczkowej dla Powiatu Kościańskiego. Inicjatorami tego wydarzenia byli lokalni przedstawiciele inteligencji, kleru i ziemiaństwa m.in. dr K. Bojanowski, E. Karliński, dr Niegolewski, J. Pluciński, K. Węclewski, ks. Wiśniewski, W. Zakrzewski.

W ówczesnym czasie na terenie Kościana działało również niemieckie towarzystwo pożyczkowe Verschuss-Verain zu Kosten, które w opinii założycieli polskiej spółki mogło stanowić zagrożenie dla rozwoju polskiej przedsiębiorczości. Na posiedzeniu zarządu w dniu 11 lipca 1868 roku, Zarząd Spółki postanowił, że Spółdzielnia rozpocznie swoją działalność od 15 lipca 1868 roku. Postanowienie o rozpoczęciu działalności ukazało się Dzienniku Poznańskim. Statut spółdzielni przyjęty na pierwszym zebraniu przewidywał udzielanie pożyczek wyłącznie członkom, na okres trzech miesięcy. Kwoty udzielanych pożyczek były każdorazowo ustalane przez Zarząd, a zabezpieczeniem spłaty był weksel i poręczenie dwóch osób. Spółdzielnia przyjmowała również depozyty. Wkłady oszczędnościowe mogły być składane zarówno przez członków Spółdzielni jak też osoby zewnętrzne. Aby zwiększyć lojalność członków wobec Spółdzielni zawarto zapis w statucie o solidarnej, nieograniczonej  odpowiedzialności członków. Pierwszym dyrektorem Spółdzielni został zasłużony propagator idei spółdzielczości na Ziemi Kościańskiej – dr Karol Bojanowski, który pełnił tę funkcję przez 30 lat. Statut Spółdzielni pod wpływem zmian otoczenia politycznego i gospodarczego był wielokrotnie zmieniany. 16 listopada 1893 roku poprzez zmianę w Statucie zmieniono nazwę Spółdzielni na Bank Ludowy. Nazwa ta przetrwała przez kolejnych 57 lat i utrwaliła się w świadomości mieszkańców Ziemi Kościańskiej. W początkowym okresie swojej działalności Spółdzielnia nie dysponowała własnym lokalem. Korzystano z mieszkania kasjera Feldmana. Dopiero w 1904 roku Spółdzielnia nabyła lokal na Rynku pod nr 23, w którym funkcjonowała do 1994 roku. Pierwsze 50 lat działalności przyniosły bankowi dynamiczny wzrost przyjętych depozytów i udzielonych kredytów. Bank Ludowy należał wówczas do ścisłej czołówki spółdzielni kredytowych w Wielkopolsce zarówno pod względem wielkości jak też efektywności działania.

Warunki funkcjonowania Banku Ludowego w okresie międzywojennym znacznie różniły się od warunków działania w zaborze pruskim. Silne wahania koniunktury spowodowały wzrost inflacji co przedłożyła się na spadek depozytów, a tym samym doprowadziło do deficytu środków przeznaczonych na działalność kredytową. Światowy kryzys gospodarczy dotknął również lokalną gospodarkę. Zamknięcie niemieckich rynków zbytu przy stale wzrastającej konkurencji z kresów wschodnich spowodowało spadek intensyfikacji rolnictwa w całej Wielkopolsce. Mimo niesprzyjającej sytuacji gospodarczej w 1923 roku powstała na Ziemi Kościańskiej jeszcze jedna spółdzielnia kredytowa działająca pod nazwą Bank Kupiecko – Przemysłowy, która została 30 czerwca 1938 roku przejęta przez Bank Ludowy.

1 listopada 1939 roku podjęto decyzję o likwidacji Banku Ludowego aby zaraz po wojnie 1 lutego 1946 roku wznowić jego działalność. W wyniku działań wojennych Bank stracił wszystkie przedwojenne ruchomości. Na pierwszym, powojennym Walnym Zebraniu w dniu 22 sierpnia 1946 roku podsumowano sytuację finansową Banku, wybrano Radę Nadzorczą i powierzono zarząd spółdzielnią dwóm osobom: Zdzisławowi Dabińskiemu oraz Edwardowi Bresińskiemu. Wraz z ożywieniem gospodarczym kraju Bank Ludowy odnotowywał wzrost ilości członków, wolny ale systematyczny wzrost liczby udzielonych pożyczek i złożonych depozytów. Po za typową działalnością bankową po II wojnie światowej na polecenie władz, kościańska Spółdzielnia reaktywowała placówki pożyczkowo – oszczędnościowe w Krzywiniu, Rydzynie i Osiecznej oraz zarządzała masa upadłościową Banku Ludowego w Lesznie.

W latach pięćdziesiątych w Polsce, gospodarka rynkowa zaczęła ustępować miejsca gospodarce uspołecznionej. Ten trend można było zaobserwować również w działalności Banku Ludowego. W 1950 roku decyzją administracyjną zmieniono nazwę z Banku Ludowego na Gminna Kasę Spółdzielczą. Podważono również zasadę demokratyzmu spółdzielczego polegającą na ograniczeniu członkostwa do bezrolnych oraz posiadaczy małych i średnich gospodarstw. Następstwem tych ograniczeń było znaczne zmniejszenie liczby członków (w latach 1949 -1950 o 60%). W nowym Statucie zawarto zapisy o ograniczonej odpowiedzialności członków, a także zapisy wyeliminowujące ze Spółdzielni rzemieślników. Również ówczesne przepisy prawa nie sprzyjały działaniom Spółdzielni. Spółdzielnie kredytowe zostały objęte zakazem gromadzenia oszczędności. Działalność kredytowa, pozbawiona rachunku ekonomicznego została zniesiona do poziomu instytucji rozdzielającej kredyty zgodnie z przyznanymi limitami. Pod koniec lat pięćdziesiątych Gminną Kasę Spółdzielczą w Kościanie przemianowano na Kasę Spółdzielczą przywracając jej jednocześnie możliwość gromadzenia wkładów oszczędnościowych.

Od 1957 roku w spółdzielczości polskiej nastąpiły „lata odnowy”. Działania władz zorientowane były na reorganizację central spółdzielczych. Utworzono Związek Spółdzielni Oszczędnościowo – Pożyczkowych, który posiadał oddziały terenowe. Kościańska Spółdzielnia podlegała pod Oddział w Poznaniu. W Polsce nastąpił proces przywracania nazw spółdzielnią oraz nadawania nowych. 23 marca 1958 roku ten proces dotknął również Kasę Spółdzielczą w Kościanie w następstwie stała się ona Bankiem Spółdzielczym. Istotną, korzystną zmianą było przywrócenie prawa przynależności do Spółdzielni wszystkim rolnikom oraz rzemieślnikom. Efektem tego był wzrost liczby członków o 45% w stosunku do ubiegłego 1957 roku. W latach 1957-1975 w Banku Spółdzielczym nastąpił systematyczny wzrost oszczędności oraz liczby rachunków oszczędnościowo – rozliczeniowych. Rozkwit przeżywała również działalność kredytowa Banku. Kredytowanie rolnictwa przy sprzyjającej polityce państwa spowodowało kumulację kapitałów własnych i możliwość zaspokojenia potrzeb kredytowych coraz większej liczby rolników. Bank w 1961 roku działalność kredytową finansował w 60% ze środków państwowych, a w 40% ze zgormadzonych środków własnych.

Kolejne istotne zmiany organizacyjne przyniósł 1975 rok. Wraz z nowym podziałem administracyjnym kraju utworzono z połączenia Banku Rolnego z Centralnym Związkiem Spółdzielni Oszczędnościowo – Pożyczkowym - Bank Gospodarki Żywnościowej, który dla banków spółdzielczych stał się centralą organizacyjną, finansową oraz rewizyjną. W latach 1975 – 1989 mimo spadku ilości członków fundusz udziałowy wzrastał. Było to konsekwencją nowej polityki Banku zorientowanej na współpracę wyłącznie z członkami aktywnymi, poważnie traktującymi swoje obowiązki.

Bank Spółdzielczy w ówczesnym czasie poza działalnością oszczędnościowo – kredytową zajmował się również pośrednictwem w transakcjach zakupu ziemi od Państwowego Funduszu Ziemi oraz rejestracją sprzedaży produktów rolnych dla celów emerytalnych. Tego typu działalność była nierentowna i narzucona przez Państwo. Mimo nasilającej się inflacji i niewielkiego zatrudnienia Bank należał do czołówki banków woj. Leszczyńskiego.

Nowa rzeczywistość z jaką Zarząd Banku musiał zmierzyć się po 1989 roku stała się wielkim wyzwaniem oraz zmianą sposobu zarządzania i kształtowania sposobu myślenia klientów. Kościan niegdyś typowe przemysłowe miasto zaczęło tracić swój fabryczny charakter. Pojawiło się lokalne bezrobocie będące następstwem upadku wielkich zakładów zlokalizowanych na terenie miasta. Pogorszeniu uległa spłacalność kredytów. W sferze organizacji sektora spółdzielczości kredytowej swoją rolę zmienił BGŻ z banku opiekuna, nadzorcy na bank komercyjny, konkurujący z bankami spółdzielczymi. Zarząd Banku stanął przed dylematem: czy przyłączyć się do BGŻ, czy współtworzyć struktury nowego, regionalnego zrzeszenia? Zarząd Banku w uzgodnieniu z Radą Nadzorczą podjął decyzję zmierzającą do współpracy w ramach zrzeszenia przy Gospodarczym Banku Wielkopolski S.A. współtworzonym wtedy przez 124 banki spółdzielcze.

W 1994 roku Bank Spółdzielczy nabył nowy lokal dla prowadzenia swojej działalności. Od 01 maja 1995 roku siedziba Banku Spółdzielczego w Kościanie mieściła się również w centrum miasta pod adresem Rynek 23. Zakup nieruchomości pochodził wyłącznie ze środków własnych Spółdzielni. Chęć umocnienia lokalnej bankowości spółdzielczej na tle wzmagającej się konkurencji banków komercyjnych spowodowała w 1996 roku połączenie trzech banków spółdzielczych: w Kościanie, Kamieńcu i Krzywiniu. Inicjatorami tego działania byli ówcześni Prezesi Zarządów Banków: Antoni Bobkiewicz, Jerzy Papierz i Jerzy Kobus. W wyniku tych przekształceń centralą Banku była dotychczasowa siedziba Banku Spółdzielczego w Kościanie, a Oddziały zostały umiejscowione w placówkach w Kamieńcu i Krzywiniu. Konsolidacja trzech Banków pozwoliła skumulować w jednej instytucji zgromadzone kapitały i zasoby a co najważniejsze zbudować szerszą ofertę i poszerzyć krąg klientów.

FB